Kitap Kritik | Denemeler

necmi20/01/202320/01/20232 CommentsKitap Kritik

BİRAZ DA KİTAP / MELEK TERÖRİST FAHİŞE

“Melek Terörist Fahişe” Osman Balcıgil’den okuduğum üçüncü kitap. Daha önce de belirttiğim gibi Balcıgil romanlarını gerçek kişiler ve olaylar üzerine kurguluyor. Bu kitabında da bu kural geçerli. Kitap vakti zamanında genelev patroniçesi olarak tanınan Matilt Manukyan’ın dünyası etrafında şekillenmiş. Manukyan’ın kamuoyunda çok geniş yer almasının sebeplerinden biri de onca seçkin sanayici, tüccar ve iş adamlarını sollayarak altı yıl süre ile Türkiye vergi rekortmeni olması idi. Birçok vergi dairesinin girişinde yazılmış “Vergilendirilmiş kazanç kutsaldır” levhaları boşuna yazılmamış demek ki.

Bu konuları zaman zaman arkadaş grupları arasında konuştuğumuz tartıştığımız olmuştur. Bu gruplarımızda zaman zaman dini bütün, hatta din görevlisi arkadaşlarımız ve dostlarımız olurdu. Söz döner dolaşır içkiden alınan yüksek vergiler, Manukyan’ın ödediği devasa vergi, bunların aktarıldığı bütçe ve buradan yapılan harcamalar, alınan maaşlar, yapılan hayır işleri derken helal mi, haram mı ikilemi cevap arayan bir soru olarak karşımıza çıkıverirdi. “Canım bütçenin hepsi bunlardan oluşmuyor ki biz ücretlerimizi helal kısmından alıyoruz” gibi durumu kurtarma gayretleri karşısında bir arkadaş da “Hocam bir damacana temiz içme suyunun içine bir bardak pislik döksek ve akabinde içmeye kalksak bunun temiz tarafından içilmesi mümkün mü?” diyerek işi daha da karıştırırdı.

Devamı için tıklayın

necmi21/12/202230/12/20223 CommentsKitap Kritik

BİRAZ DA KİTAP / EN HÜZÜNLÜ EYLÜL

“EN HÜZÜNLÜ EYLÜL” Osman Balcıgil tarafından yazılmış. Bu yazarın daha önce “Ela Gözlü Pars: Celile” adlı kitabını okumuştum. Diğerlerini bilmem ama bu iki kitaptan edindiğim izlenim, Balcıgil eserlerini gerçek yaşanmış kişiler ya da tarihsel dönemler üzerine kurguluyor. “Ela Gözlü Pars: Celile” kitabında ünlü şairimiz Nazım Hikmet’in annesi Celile’yi anlatıyor Balcıgil. Osmanlı sarayında, Avrupa’da çok iyi eğitim gördüğü ve çok mükemmel bir ressam olduğu kadar mücadeleci duruşu da anlatılıyor bu kitapta. En çok da gönlünü kaptırdığı bir başka şair Yahya Kemal ile olan gönül ilişkisi etraflıca ele alınmış. Hafızalarımızda birçoğunun da bestesi yapılan, Endülüs’te Raks, Sessiz Gemi, Dönülmez Akşamın Ufkundayız gibi şiirlerin sahibi şair bu aşkı taşıyamayarak Celile’yi yarı yolda bırakıyor. Dahası ömrünün büyük bir bölümü zindanlarda geçen Nazım Hikmet için yazar, çizer ve aydın kesim tarafından gösterilen dayanışmaya, büyük şairliğine hiç yakışmayan bir şekilde uzağında kalarak kaypak ve omurgasız bir tutum sergiliyor. Neyse biz başlığımızın konusu kitaba dönelim.

“En Hüzünlü Eylül” tek parti yönetiminden çok partili hayata geçiş tarihi olan 1950 yılı ile bu devrin son bulduğu 1960 yılları arasına kurgulanmış. Büyükada’da yaşayan ama İstanbul ile de bağlantıları olan, birisi Rum diğeri Türk olan iki komşuyu tanıyarak dalıyoruz kitabın sayfalarına. Aynı zamanda çok yakın dostlukları olan bu ailelerin çocukları Yorga ve Suzan çocukluk, gençlik, üniversite arkadaşlığı derken -bizlerin kafasında bin bir düşünce ve önyargı varken- birbirlerine âşık oluyor. En masum, en naturel en sahicisinden hem de. Bu büyük aşk -belki yine şaşıracaksınız ama-ailelerinden de çok büyük destek görüyor ve alkış alıyor. Fakat ne yazık dünya ve hayat sadece bu aşktan ibaret değil. Ülke içinde ve dışında gelişen olaylar iki aşığı bir bilinmezliğe doğru sürüklüyor.

Devamı için tıklayın

necmi16/06/202216/06/2022Leave a commentKitap Kritik

BİRAZ DA KİTAP / ŞİDDETİN KÖKÜNÜ KAZIMAK

Kadının bir toplumun en kıymetli ve vazgeçilmez unsuru olduğu konusunda hemen herkes hemfikirdir. Fakat iş uygulamaya ve yaşamın gerçeklerine bakınca bu tespitin sözde kaldığını söyleyebiliriz. Ülkemizde uzun yıllar bazı meslekler kalıplaşmış bazı düşünceler ve önyargılar sebebi ile ne yazık ki kadınlarımıza kapatılmıştır. Bakanlık Müfettişliği ve İlköğretim Müfettişliği uzun yıllar kadın isminden ve cisminden uzak tutulmuştur. Gerekçe olarak mesleğin kendine özgü koşulları, ülkenin coğrafi yapısı ve seyahat koşulları gibi durumlar ileri sürülse de bu yalın gerçeği saklamaya yetmemektedir. Nihayetinde bu tutuculuk boyutundaki önyargılar 2000’li yıllara doğru aşılmış ve oransal olarak yeterli miktarda olmasa da benim de mensubu bulunduğum mesleğe kadın İlköğretim Müfettişleri ataması yapılmaya başlanmıştır. Münevver Mertoğlu da o yıllarda İstanbul iline atanan az sayıdaki kadın Müfettişler arasında idi. Aynı grupta çalışmasak da daha sonra Teftiş Kurulu Başkanı olması hasebi ile yakından tanıma fırsatım oldu kendisini. Kadın eli değmek gibi bir tabiri hepimiz biliriz. Teftiş kuruluna da farklı bir seviye ve nezaket getirdiğini, her yönden gelişmesine önayak olduğunu söyleyebilirim. Daha sonra kendisinin Kültür üniversitesinde akademik hayatını sürdürdüğü bilgisine ulaştım. İşte size tanıtımını yapacağım kitap Münevver Mertoğlu tarafından kaleme alınmış bir eser.

“Özellikle kadına ve çocuğa yönelik olmak üzere, toplumun her alanında şiddet günümüzün en temel problemlerinden biridir. Yapılan araştırmalar yalnızca yasal düzenlemelerle şiddetin önlenemeyeceğini göstermektedir. Toplumun şiddete bakış açısını değiştirmek, şiddeti kutsayan sosyal normlarını değişimini sağlamak ancak eğitimle mümkündür” cümleleri ile giriş yapmış Dr. Münevver Mertoğlu kitabına. Bu genel yaklaşımın ardından kitapta daha çok çocuk dünyasındaki şiddet irdelenmiş diyebiliriz.

Devamı için tıklayın

necmi30/05/202230/05/2022Leave a commentKitap Kritik

BİRAZ DA KİTAP / DİVAN

Peygamber Hazreti Muhammed’in sakalı, bir başka ifade ile sakalı-ı şerif özel dini günlerde bereketlenmek için, cemaatin ziyaretine sunulan, kırk kat bohçaya sarılı olarak küçük cam bir tüp içinde korunup saklanmaktadır. Türkiye’de yaklaşık 2000 kadar camide sakalı şerif bulunduğu tahmin edilmektedir. Gerçek olup olmadığı konusunda ışığın altında gölgesinin bulunmaması ve ateşe yaklaştırıldığında yanmadığı şeklinde bir inanç vardır.

Sakal-ı şerif özel dini günlerde ve daha çok da Ramazan ayının kadir gecesi cemaatin ziyaretine açılır. Benim de tanık olduğum böyle bir gecede kırk bohçaya sarılmış sakalı şerif tekbirler ve salavatlar eşliğinde imamın özenli hareketleri ile yavaş yavaş açılmaya başlamıştı. Kırk katın her biri titizlikle açıldığından bu kısmı 10-15 dakika sürmüştü. Nihayetinde küçük bir cam tüp içinde yaklaşınca ancak görülebilen sakala ulaşılmıştı. Daha sonra cemaat tek sıra halinde önünden geçerek ziyaret tamamlanmıştı. O atmosfer ben de dahil insanları gerçekten etkiliyordu. Zaman zaman kendinden geçmeler bayılmalar ve izdiham yaşandığı da oluyordu. Açıkça söylemek gerekirse bu yapılanın ne kadar ibadet olduğu ya da ne kadar İslami olduğu konusunda benim zihnim hep karışık kaldı.

Devamı için tıklayın

necmi12/05/202212/05/2022Leave a commentKitap Kritik

BİRAZ DA KİTAP / LİYAKAT

“Liyakat, bir kişinin kendisine iş verilirken güven duyulmasını sağlayan kalitesi ve o işe layık olması anlamına geliyor” şeklinde bir giriş yapmış Candaş Tolga Işık “Liyakat” kitabının önsözünde. 117 sayfalık kitabı yaklaşık 25 sayfa kadar görsellerle ilginç hale gelmiş. Bu haliyle adeta çerez kıvamında bulduğum kitabı bitirmek için birkaç saat yetti bana.

Hepimiz günlük hayatta liyakat ya da liyakatsizlik hakkında çok şey söyler dururuz. En dar tanımı ile layık olmayan birinin çeşitli usullerle layık olanın yerine bir işe ya da makama oturması olarak canlanır zihnimizde bu durum. Bu haliyle sanki iki kişiyi ilgilendiren bu durumu Candaş Tolga Işık kitabında 20’den fazla başlık altında daha etraflıca incelemiş ve ne yazık ki endişelerimizin biraz daha artmasına neden olmuştur. Geniş anlamı ile liyakatsizliğin kurumların içinin boşaltılması sonucunu doğurduğu tespitine varmaktadır yazar. İçinin boşaltılması kavramının da yolsuzluk, hortumculuk, vurgunculuk ve daha öte kurumların ehil ellere teslim edilmeyerek değersizleştirilmesi ve itibarsızlaştırılması tehlikesine dikkat çekilmektedir.

Devamı için tıklayın

necmi29/04/202229/04/2022Leave a commentKitap Kritik

BİRAZ DA KİTAP / TEKİRDAĞ HALKEVLERİ VE HALKODALARI

80 li yılların başında Tekirdağ ilinde İlköğretim Müfettişliği görevini yaptığım yıllarda tanımıştım Yavuz Yalçın’ı. O seneki teftiş bölgem olan Malkara İlçesinde İlköğretim Müdürü olarak görev yapıyordu. Daha sonraki yıllarda Yavuz Bey İlköğretim Müfettişliğine geçince İstanbul’da yolumuz tekrar kesişti ve dostluğumuz daha da ilerledi kendisi ile. Dürüst ve samimi kişiliği, ilkeli duruşu, çalışkan karakter yapısı ile çok özel bir yeri olmuştur benim dünyamda. Emekli olunca boş durmadığını, toplumsal duyarlılığı istikametinde çalışmalar yaptığı haberlerini alıyordum hep. Yazımda bahsedeceğim “Tekirdağ Halkevleri ve Halkodaları” kitabı Yavuz Yalçın’ın uzun zaman harcayarak ve sabırla çalışarak ortaya çıkardığı bir eser.

Cumhuriyetin toplumsal ve kültürel aydınlanma hareketinin en önemli kurumlarından biri köy enstitüleri ise diğerini de Halkevleri ve halkodaları olarak tanımlayabiliriz. Birisi örgün eğitim içinde diğeri yetişkin ve yaygın eğitim alanında belli dönemlerde işlevlerini sürdürmüşlerdir. Köy Enstitüleri ile ilgili olarak yapılan birçok çalışma ve etkinlikler sayesinde toplumda bu konuda bir farkındalık yaratılmış olmasına rağmen Halkevleri ile ilgili çok az şey bilinmektedir. Yavuz Yalçın bu kurumların kendi coğrafyasındaki kuruluş ve çalışmalarını bu kitapta mercek altına almış binlerce belge ve fotoğraf incelemiş (Bu belgelerden 99u ve fotoğraflardan 47 tanesini kitabına almıştır) tarihin bir döneminde bu kurumlar ile ilgili yapılanları ve yaşananları gün yüzüne çıkarmıştır.

Devamı için tıklayın

necmi27/02/202227/02/2022Leave a commentKitap Kritik

BİRAZ DA KİTAP / BENİMLE OYNAR MISIN BABA?

“Benimle Oynar mısın Baba?” adlı kitap Pedagog Ali Çankırılı tarafından yazılmış. Kitabın girişinde çocuğun hayatında oyunun yeri ile ilgili açıklamalar yer alıyor. Ayrıca oyun ve oyuncaklar konusunda babalara bir dizi tavsiyelerde bulunmuş yazar. Belki birçok baba ve eğitimcinin bildiği ama hatırlayınca kendini mutlu edeceği bu satırlardan bazı alıntılar yaparak giriş yapmanın uygun olacağını düşündüm.

“Bazen yetişkinler tarafından boşa geçen zaman olarak görülse bile, oyun, çocuğun kendini, duygularını ifade edebildiği, yeteneklerini geliştirebildiği, hayal gücünü kullandığı bir etkinliktir. Oyun aynı zamanda çocuğa araştırma, gözlem yapma, keşfetme, yeni beceriler geliştirme ve başarısızlık endişesi duymadan istediği kadar deneme yapma fırsatı verir. Ayrıca çocuk arkadaşları ile oyun oynayarak; paylaşmayı yardımlaşmayı, iş birliği yapmayı, sırasını beklemeyi, sorumluluk almayı kurallara uymayı, başkalarının hakkına saygı duymayı ve kendi hakkını korumayı öğrenir. Oyun esnasında bazen lider, bazen yönetilen, bazen de dışlanan olabilir. Oyun, çocuğa zor durumlarla baş etmeyi öğretir. Çocuk oyun oynayarak hayatı öğrenir… Teknolojik oyunlar çocuklarda bağımlılık yapmaktadır. Teknolojik bağımlılık çocuklarda zihin geriliği dahil birçok riski beraberinde getirmekte, öğrenme güçlüğü, fiziksel ve davranış bozuklukları gibi birçok konuda çocukları tehdit etmektedir…”

Devamı için tıklayın

necmi23/02/202227/02/20222 CommentsKitap Kritik

BİRAZ DA KİTAP / LÜGAT 365 (BAZI KELİMELER ÇOK GÜZEL)

Bu yazımda size tanıtımını yapacağım eser Banu Ertuğrul ve Onur Ertuğrul™un ürünü. Buna tam olarak kitap denebilir mi bilemiyorum. Hikâye, roman, şiir, deneme gibi sınıflandırdığımız türlere hiç benzemiyor. Bu esere bir derleme, bir proje ya da tasarım demek belki daha uygun olacaktır. Kendileri eserin önsözünde “Hissikablelvuku” sözcüğünden yola çıkarak bu tasarımı gerçekleştirdiklerini ifade etmektedirler. Bir yıl boyunca çoğunlukla Farsça ve Arapça kökenli, bugün için birçoğu unutulmaya yüz tutmaya başlamış, kelime oyunu yarışmasında naftalin kokan şeklinde ipucu verilen bu kelimeler derlenmiş. Sonra bunların ne anlama geldikleri kayda geçirilmiş. Daha sonra kitap şeklinde tasarlanırken sayfanın sol tarafına derlenmiş olan 365 sözcüğün bir veya birkaçı sözlük anlamları ile birlikte yer alması sağlanmış. Hemen o sayfanın simetriği durumundaki sağ tarafa da o kelimenin içine yerleşmiş olan kıymetli yazarlardan alıntılar yerleştirilmiş.

Devamı için tıklayın

necmi15/02/202215/02/20225 CommentsKitap Kritik

BİRAZ DA KİTAP / ÇİN (KÜRESELLEŞME YOLUNDA)

Son on yıl içinde Çin’e 4-5 kez seyahatte bulundum ve her birinde bir aydan fazla süre kaldım. Gezilerimiz sırasında bizi misafir eden ve coğrafyayı en iyi şekilde tanımamızı sağlayan çocuklarımız bu konuda en büyük teşekkürü hak ediyor. Yasak Şehir’i, 7-8 bin kilometre uzunluğundaki Çin Seddini, dev bir Mao posterinin bulunduğu suskun ama çok şey anlatan Tiananmen Meydanını barındıran Pekin’i gördüm. Daha sonra en yüksek kule, en yüksek gökdelenler, en mükemmel metro ağı, şehre 50 km uzaklıktaki hava alanını 7 dakikada alan ve saatteki hızı 400 km’nin üzerindeki hızlı trenli “en”lerin şehri Şangay’ı gördüm. Bana göre Pekin Çin’in tarihi ve geleneksel yüzünü, Şangay da Avrupai ve modernleşen yüzünü temsil ediyordu. Bütün bu gezilerimi bloğumda Pekin günleri ve Şangay günleri adı altında görseller eşliğinde yazılarımla anlattım.

Benim için çok farklı olan bu coğrafyanın arka planını merak ettim hep. 2011 yılı itibariyle dünyanın en kalabalık ve en büyük ikinci ekonomisi, son yirmi yılın ortalama 10.2 ile en hızlı büyüyen ülkesi, dünyanın en büyük ihracatçısı ve enerji tüketicisi. Dünyanın en fazla dışarıdan yatırım alan ülkesi, 3.2 trilyon dolarlık döviz rezervine sahip, dünyanın elinde en çok Amerikan hazine bonosu bulunduran ülkesi. Dünyada en çok milyoner ve milyarder sayısına sahip ülke olduğunu da öğrenince bu ülke ile ilgili birçok şeyi daha fazla merak eder oldum. Ayrıca bu makro rakamları gördükçe kafam daha da karıştı. Demokrasi, insan hakları ve özgürlükler ile ülkelerin gelişmişlikleri arasında çok yakın bir ilişki olduğu söylenmektedir hep. Oysa biliyoruz ki Çin’de serbestçe herkesin oyunu kullandığı, iktidarların muhalefetin belirlendiği demokrasinin göstergesi olan seçimler yok. Basının medyanın da sınırlı bir özgürlük alanı var. Sovyetler Birliği ile aynı rejimi uygulamalarına rağmen birisinin yıkımına sebep bu durum diğerini şahlandırdı. 1978 Yılından sonra Çin’deki rejimin yaptığı reformların bunda kuşkusuz etkisi var ama yine rejimin ana karakteri değişmiş değil.

Devamı için tıklayın

necmi09/02/202209/02/20222 CommentsKitap Kritik

BİRAZ DA KİTAP / EZBERE YAŞAYANLAR

Tanıtımını yapacağım “Ezbere Yaşayanlar” kitabı aynı zamanda bir akademisyen olan Emrah Safa Gürkan’a ait. Bloğumda daha önce de aynı yazara ait “Bunu Herkes Bilir” kitabını anlatmıştım. O kitap daha çok tarihte yanlış bildiklerimize odaklanmıştı. Daha çok tarihsel bir muhteva içeren kitaplardan farklı olarak “Ezbere Yaşayanlar” kitabında yelpaze biraz daha genişletilerek tarihle birlikte antropoloji, psikoloji, sosyoloji ve felsefe penceresinden bakışlara yer verilmiş diyebiliriz.

Konulara herkesin kafasında oluşabilecek sorulardan hareketle, “Bizim gibi olmayanlara neden tahammül gösterilmiyor? Yabancıdan ve farklıdan neden korkuyoruz? İnsanları niçin konuşma tarzına göre yargılıyor, argo kullananlara ya da aksanlı konuşanlara yukarıdan bakıyoruz? Şu rasyonalite çağında neden hediye alıyoruz ve birbirimize bir şeyler ısmarlıyoruz? Niçin dedikodu yapmaktan ve insanları ayıplamaktan vazgeçmiyoruz? Son elli yılda toplumsal alanda görünürlükleri arttığı ve birçok haklar edindikleri halde kadınlar neden erkeklerden farklı?” satırları ile okuyucunun kafasında ilk kıvılcımı ateşliyor.

Devamı için tıklayın